Richard Georg Strauss'un bestelediği yedi senfonik şiirin her biri müzikli portre olmalarına karşın "Zerdüşt Böyle Dedi" senfonik şiiri bir portre olmayıp, Nietzsche'nin 1892 yılında yayımlanmış bulunan ve bu adı taşıyan felsefi rapsodisine müziksel bir cevap teşkil etmektedir. Bu senfonik şiirde Strauss insanı ve doğayı karşılaştırmaktadır. Besteci eserini 24 Ağustos 1896 tarihinde tamamlamış ve aynı yıl Frankfurt'ta yönetmiştir.

Nietzsche'nin Zerdüşt'ü hayatını arkadaşlardan uzakta 10 yıl dağlarda geçirir; neticede, bu süre içinde edindiği bilgeliği dünyadaki insanlara sunmanın yararlı olacağına karar verir; böylece doktrinin bir çoğu çok kısa olan konuşmalar halinde öğretmek üzere dağlardan aşağı iner. Bu konuşmanın mesajları şöyle özetlenebilir: "Tüm Tanrılar ölüdür şimdi, Üst İnsanın hayatta kalmasını dileyelim".

Strauss, Nietzsche'nin bu başlıklı konuşmanın sekizini seçmiş ve onları bestelemiştir. Her ne kadar besteci kendisine de Nietzsche'yi katmış ve saatlerce Zerdüşt'ün öğretileri üzerine de tartışmalar yapmışsa da, onun senfonik şiirinde felsefeyi müziğe dönüştürme gayreti yoktur, fakat bu unsurlardan oluşan senfonik yapı mevcuttur.

Bunun başka örneği, Zerdüşt'ün dağlardan aşağıdaki dünyaya inmeden önce güneşe olan hitabesidir.


Eser dört bölümdür:

I. Sevinçler ve ihtiraslar
II. Bilim
III. Dans şarkısı
IV. Final


Strauss'un eseri, bütün orkestranın gürler gibi bir girişi ile başlar. Strauss, Nietzsche dibi Hıristiyanlık inanışı ve onun uysallık ve ıstırap doktrinleriyle arası pekiyi olmamakla beraber eserin bu bölümünde orkestrayı parlak bir yüceliğe ulaştırır.

Dört bölümlük eserin ilk bölümü olan "Sevinçler ve ihtiraslar" bölümü do minör tonunda uzun ve muhteşem bir kısımdır.

"Bilim" başlıklı bölümü, orkestra için gayet geniş füg mahiyetinde olup kromatik skalanın tüm 12 notasını içerir. Bu kısımda, üst insanın batıl inançlarını zincirlerinden kurtuluşu canlandırılır.

"Dans şarkısı" bölümünde üst insan ilahi inayet dansını yapar.

Son bölümde de insan ve doğa arasında süre gelen çatışmalar canlandırılır. Bu kısımda "Gece yarısı çanları" çalar ve Zerdüşt'ün "O Mensch, gib acht" (Ey insanlar dikkat edin) (Mahler'in 3. senfonisinde bilinen) teması duyulur.

İlginizi çekecek, öneririm:
Ulvi Cemal Erkin, Köçekçe Dans Suiti