Bu eser hem Mozart'ın yazdığı son konçertodur, hem de klarineti solo çalgı olarak kullandığı tek konçertodur. 1791 yılının Eylül ve Ekim aylarında kaleme alınan kompozisyon, bestecinin bir çeşit alto-klarinet olan bassetthorn adlı çalgı için daha önce yazdığı bir bölümün temelleri üzerine oturur (Bassetthorn için Sol Majör konçerto bölümü, KV 584b). Klarinet Konçertosunun ilk bölümü hemen hemen bu eserin malzemesiyle kurulmuştur.

Wolfgang Amadeus Mozart, konçertoyu dostu Anton Stadler için bestelemiş ve ona ithaf etmiştir. Stadler, o çağın en önemli klarinetçisiydi. Bestecinin 1789'da yazdığı Klarinetli Beşli de Stadler'e armağan edilmiştir. İki eser arasında tematik ayrıntılara kadar uzanan bir yakınlık vardır.

Mozart, klarinetin melodik olanaklarını, tını zenginliklerini bu konçerto ile ilk defa gözler önüne seren ve Weber gibi, Brahms gibi kendinden sonraki müzikçileri etkileyen kişi olmuştur; eserin uç bölümlerinde klarinetin pes tonlarını kullanış biçimi, tizlerde çalan yaylı çalgılara hem eşlik edişi, hem bas temelini oluşturuşu bunun en iyi kanıtıdır.

Aynı kullanılış biçimine yıllarca sonra Weber'de ve Brahms'da rastlayacağız. Konçerto, Mozart'ın olgunluk çağının bir ürünü olduğunu hemen her ölçüde belli eder. Çalgı ne kadar virtüözce kullanılmış olursa olsun eser, lirik güzellikleriyle, klarinetin adeta şarkı söyleyişiyle, inceliğiyle dikkati çekmektedir.


Bölümler

I. Allegro

II. Adagio

III. Rondo: Allegro



İlk bölüm 56 ölçülük bir orkestra girişiyle başlar. Daha sonra ana temayı solo klarinetten işitiriz. Bu tema bitmek tükenmek bilmeyen bir fanteziyle gelişecek, işlenecek ve bütün eserin belkemiğini oluşturacaktır. Klarinetin girişiyle meydanı solo çalgıya bırakan orkestra yine de büyük bir ustalıkla işlenmiştir. Do majör tonalitesindeki ikinci temayı da önce solistten duyarız.

Üç-dörtlük Re Majör Adagio'yu bir duayı andıran şarkısıyla klarinet başlatır. Kendisine (kontrabassız) yaylı çalgılar eşlik etmektedir. Tema orkestraya geçtiği zaman, solist bu temanın çevresinde çeşitli figürasyonlarla dolanır durur ve çalgısının değişik katlardaki olanağını gözler önüne serer.

Final, dans havasında tutulmuş geniş bir rondo'dur. Ana temanın arasına giren "couplet"ler yeni ve temaya zıt karakterde ilginç fikirler getirir. Bölümün ortalarına doğru, klarinetle orkestra arasında dramatik diyebileceğimiz bir sahne yer almaktadır; yaylıların eşliğindeki solo çalgı Fa diyez minörde yakaran bir şarkı tutturmuşken, orkestra kendisine sert akor vuruşları ile cevap verir. Klarinetten, korkmuş gibi, onaltılık bir pasaj duyarız. Alışılmamış, geniş aralıklı sıçrayışlar garip ve hatta gülünç, grotesk diyebileceğimiz bir hava getirir esere.

İlginizi çekecek, öneririm:
Niccolo Paganini, Keman Konçertosu No. 1 Op. 6 Re Majör