Sergey Sergeyeviç Prokofyev (Sergei Sergeyevich Prokofiev, d. 27 Nisan 1891 – ö. 5 Mart 1953) birçok değişik müzik türünü ustalıkla icra edebilen, bu özelliği ile 20. yüzyılın en önemli yorumcularından sayılan ünlü piyanist ve bestecidir.

Hayatı

Çocukluk ve gençlik yılları

Prokofyev; Sontsovka, o zamanlar Rusya İmparatorluğu'nda şu an ise Donetsk Oblast, Ukrayna'da bulunan bir köyde dünyaya geldi. Annesi bir piyanist babası ise zengin bir ziraat mühendisi idi.

Prokofyev'in olağan dışı müzik yeteneği 5 yaşında ortaya çıktı. Müzik eğitimi, annesinden aldığı piyano dersleriyle başladı. Bir süre sonra, dinleyicilerini aile dostları ve komşuların oluşturduğu konserler vermeye başladı. Üzerine eserler yazmak amacıyla temalarını not aldığı, küçük köpek yavruları adını verdiği bir not defteri tutmaktaydı.

Annesi, St. Petersburg'da oturan babasını ziyarete gittiğinde, büyük şehrin müzik ortamını görmesi için Sergei'i de yanında götürürdü. Bu geziler sayesinde Prokofyev, Rus bestecilerinin büyük çaplı yapıtlarını dinleme fırsatı bulmuştu. 7 yaşında ise satranç oynamayı öğrendi ve bu oyunu zamanındaki şampiyonlarla boy ölçüşebilecek kadar ustaca oynadı. Prokofyev'in hayatı boyunca bu ikili (müzik ve satranç) bir tutku olarak kaldı.

Bu arada Gliere'in (1875-1956) öğrencisi oldu ve onun tarafından Glazunov'a (1865-1936) tanıştırıldı. Petersburg Konservatuvarı'na yazılan Prokofyev, burada Liadov, Rimski-Korsakov ve Vitol'ün öğrencisi oldu.

Ustalarının pedagojik akademiciliğiyle pek bütünleşemeyen besteci, klasik öğretimin baskısına beceriksizce karşı çıkıyordu ve bu durumu tekniğini borçlu olduğu Yesipova ve orkestrayı tanımasına yardımcı olan Çerephin'le yaptığı çalışmalar sayesinde dengeleyebiliyordu. Böylelikle yaşadığı dönemin müzik ve sanat yaşamına dalan besteci, 1. Piyano Konçertosu, Toccata ya da Kumarbaz gibi son derece çeşitlilik gösteren yapıtlarda yavaş yavaş oluşan yeni bir dille kendini kabul ettirdi.

1902 yılında yorum dersleri almadan önce bile birkaç tane yenilikçi eser bestelemişti. İlk zamanlarında ürettiği bir Fa major eserinde siyah notalara dokunmayı sevmediğinden si bemolü kullanmamıştı. Yeteri kadar teorik alt yapıyı öğrendikten sonra kendi tarzını oluşturacak denemelere başladı.

1910 yılında babasının ölmesi ilen birlikte ekonomik desteği de sonra erdi, ama bu süreye kadar edindiği ünü ile kendi yaşamını geçindirebilecek kadar para kazanabildi.

1918 yılının Mayıs ayında hem Rusya'daki devrimin etkisi ile huzursuz ortamdan kaçmak hem de kendi deneysel müziğini yapabileceği daha rahat bir ortam bulmak için kalıcı bir süreliğine olmak üzere Amerika'ya doğru hareket etti.


Yurt dışındaki yaşamı

Müziğinin olgunlaşmasında önemli bir yere sahip olan film müziğine duyduğu ilgiden dolayı film endüstrisinde bulundu. Kendine ve diğer birtakım Rus bestecilerine ait kaydı bulunmayan piyano eserlerinin kayıtlarını yaptı.

San Fransisko'ya ulaştıktan sonra hemen diğer ünlü Rus sığınmacılarla karşılaştırıldı. Bundan sonra da New York'ta bir solo konser vermek üzere yolculuğa çıktı. Bunu diğer konserler izledi. Bir opera bestelemek için bir anlaşma imzalamasına rağmen çesitli sorunlardan dolayı bu opera macerası başarıya ulaşamadı ve bu başarısızlık Prokofyev'in Amerika macerasının da sonu oldu. 1920 yılında Rusya'ya başarısız bir şekilde dönmek istemediğinden dolayı Paris'e gitti. Burada kendisinin müziğine daha hazır olan bir ortam bulan Prokofiev yarım bıraktığı işlerine geri döndü ve onları bitirdi.

Debussy, R. Strauss, Skryabin, Schönberg gibi bestecilerin yapıtlarını inceleyerek bunlardan kısa bir süre için etkilendi. 1917'den 1933'e kadar Avrupa'da bulunmuş olan Prokofyev, Diaghilev'le de tanıştı ve onun için baleler besteledi; operanın yanı sıra bunlar da Prokofyev için bir araştırma alanı oluşturuyordu. Çelik Adım (1925), Ateş Perisi (1922-1925) bu çalışmaları arasındadır.

1930'lu yılların başında Prokofyev'in evine duyduğu özlemin artması ile eserlerinin prömiyerlerini daha sık olarak kendi ülkesinde yapmaya başladı.


Sovyetler Birliği'ne geri dönüş

Avrupa'ya pek alışama­mıştı; 1927'de S.S.C.B'ne yaptığı bir geziden sonra, 1933'te buraya kesinlikle yerleşmeye karar verdi. 1934 yılında Prokofyev kalıcı olarak Sovyetler Birliği'ne geri döndü. Ailesi ise kendinden bir yıl sonra geri dönebildi. Sovyetler Birliği'ndeki değişen politikalar sayesinde kendine daha özgür bir alan bulabildi, yalnız bu politakalar Rus yorumcuların neredeyse tümüyle dışarı ile olan ilişkisini koparıyordu.

İşte bu tarihten sonra, önünde çok verimli bir yoğun çalışma dönemi açıldı ve bunun sonucunda müzikçi büyük boyutlu yapıtlar oluşturdu: Savaş ve Barış (1941-1942), Has Bir Adam (1947-1948) gibi operalar; Romeo ve Jülyet (1935), Taştan Çiçek (1949) gibi baleler; Aleksandr Nevski (1938), Barış Bekçisi (1950) gibi kantatlar bu eserler arasındadır.

Sovyet döneminin başlıca özelliği, temelde, açık seçiklikten, giderek artan yalınlıktan oluşmuş, ritimlerde ve klasik ama özgün biçimlere bağlılıkta kendini belli eden bir klasisizmdir. Gösteri biçimleri sayılan opera ve baleye düşkünlüğüne karşın Prokofyev, senfonik müzikten uzaklaşmadı.

Bu anlayış içinde, besteci ilk yapıtlarını senfonik bir tarzda yeniden ele aldı: Ateş Perisi operası 3. Senfoni'ye, Müsrif Oğul 4. Senfoni'ye dönüştü. Daha başka yapıtlarını da süit biçiminde ele aldı: İskit Süiti; Üç Portakalın Aşkı; Teğmen Kije (film müziği, 1934); Romeo ve Jülyet.

Son olarak, ilk ustalarının etkilerinin birçok yapıtının kökeninde yer aldığı görülür: Bunlar arasında çok sayıda piyano parçaları, dokuz sonat, piyano ve keman için sonatlar; piyano, keman, viyolonsel için konçertolar, iki telli çalgılar dörtlüsü, divertimentolar ve uvertürler vardır.

1941 yılında geçirdiği ilk kalp krizi ile bozulmaya başlayan sağlığı savaş ve savaş sonrası yıllarda giderek bozularak 5 Mart 1953 günü 62 yaşında iken ölmesine neden oldu.

İlginizi çekecek, öneririm:
George Gershwin, Rhapsody in Blue