Solo viyolonsel repertuarının temel taşlarından birini oluşturan Op. 85 Mi minör Viyolonsel Konçertosu Edward Elgar'ın tamamladığı son büyük eseridir. Birinci Dünya Savaşı'nın ardından bestelediği bu konser, Elgar'ın müziğinin modasının çoktan geçtiği bir döneme denk gelmiştir. Elgar'ın daha önceki lirik ve tutkulu Keman Konçertosu'nun aksine, Viyolonsel Konçertosu genellikle dalgın, düşüncelere dalmış bir matem havasındadır.

Ekim 1919'daki prömiyer, Elgar ve sanatçıların yeterli prova süresi bulamamaları nedeniyle tam bir fiyaskoyla sonuçlanmıştır.Beatrice Harrison'ın solistliğinde eserin iki kaydını yapmış olan Elgar'ın bu eseri ilk zamanlar Pablo Casals ve önde gelen çellistler tarafından konserlerde ve stüdyoda seslendirilmiş olmsına rağmen, Jacqueline du Pré tarafından yapılan kaydın klasik bir best-seller haline geldiği 1960'lara kadar geniş bir popülerlik kazanmamıştır.

Elgar Op. 85'in Ortaya Çıkışı

Elgar'ın 1919'a kadar konçerto üzerinde çalışmaya başladığına dair kesin bilgiler bulunmuyor olmasına rağmen, 1900 yılında, Brodsky Quartet'in çellisti Carl Fuchs, besteciden çello için bir eser yazmasını istemiş olduğu ve bu talebi için onay almış olduğu bilinmektedir. Fuchs ve arkadaşı çellist Paul Grümmer daha sonra Elgar'a bu isteği hatırlatmış olup, bestecinin biyografi yazarı Jerrold Northrop Moore, Elgar'ın 1919'da yeni bir konçerto planlarken bu isteği hatırlamış olabileceğini düşünmektedir.

Elgar, 1918'de Londra'da bir bademcik enfeksiyonu geçirmiş ve ameliyat olmuştu. Hastaneden Londra'daki evine döndükten sonra, konçertonun ilk temasını yazdı. Kısa bir süre sonra, eşiyle birlikte Fittleworth, Sussex yakınlarındaki Brinkwells adlı gözlerden uzak kır evlerine çekildiler. Elgar, 1918 boyunca orada, eşiyle birlikte stil ve karakter bakımından önceki bestelerinden belirgin şekilde farklı üç oda müziği eseri besteledi. Bu eserlerin 1919 ilkbaharındaki prömiyerlerinden sonra, viyolonsel konçertosu fikrini gerçekleştirmeye başladı. Konçerto, Elgar'ın arkadaşı Sidney Colvin ve eşine ithaf edilmiştir.

Viyolonsel Konçertosunun Prömiyer Felaketi

Konçertonun 27 Ekim 1919'da Londra Senfoni Orkestrası'nın 1919-20 sezonunun açılış konserinde prömiyeri yapılmış ve maalesef felaketle sonuçlanmıştır. Konçerto'yu Elgar yönetmiş, ama konçertodan önceki programsa süresini fazlasıyla aşan Albert Coates tarafından yönetilmiştir. Lady Elgar, "O acımasız, bencil, terbiyesiz sınırlayıcı... o kaba Coates uzattıkça uzattı" şeklinde yazmıştır. Eleştirmen Ernest Newman ise "Hafta boyunca bu başarısız seslendirme haberi yankılandı. Açıklaması ne olursa olsun, üzücü gerçek şu ki, büyük olasılıkla hiçbir zaman bu kadar köklü bir orkestra kendini bu kadar acınası bir şekilde sergilememiştir. ... Eser çok güzel, çok basit - son yıllarda Elgar'ın müziğinde görülen efkarlı bir basitlikte - ama basitliğinin altında derin bir bilgelik ve güzellik var" ifadelerini kullanmıştır. Elgar, daha sonra solist Felix Salmond'u suçlamamış ve onun eseri hazırlamak için gösterdiği çabayı takdir etmiştir. Elgar, Salmond'un çabaları olmasaydı, eseri konserden çekeceğini söylemiştir.

Daha sonra, konçerto daha geniş çapta beğeni toplamıştır. 1955'te The Record Guide'ın yazarları, soloyu yorumlama görevi son derece zor ve İngilizlere özgü ölçülü bir asalet gerektiriyor derken Viyolonsel Konçertosu'nun karşı konulmaz çekiciliğine de atıfta bulunmuştur. Eleştirmen Edward Greenfield'a göre ise 1967'de Jacqueline du Pré, Elgar'ın uluslararası bir çapta olduğu konusunda New York'tan Moskova'ya tüm konser dinleyicilerini ikna etmiştir.

Eser daha sonra, Dvořák'ın Op. 104'ü ile birlikte uluslararası repertuvarda en çok seslendirilen iki çello konçertosundan biri haline gelmiştir.

Bölümler

I. Adagio - Moderato
II. Lento - Allegro molto
III. Adagio
IV. Allegro - Moderato - Allegro, ma non troppo — Poco piu lento — Adagio.

Edward Elgar'ın Op.85 Mi minör Viyolonsel Konçertosu, solo viyolonsel, 2 flüt, 2 obua, 2 La klarnet, 2 fagot, 4 Fa korno, 2 Do trompet, 3 trombon, tuba, timpani ve yaylılar için bestelenmiştir. Eser genelde 30 dakikanın biraz altında sürer.

İlk bölüm üçlü formdadır ve giriş bölümü vardır. Solo viyolonsel için bir resitatif ile başlar, hemen ardından klarnet, fagot ve kornodan kısa bir yanıt gelir. Bunu solo çello tarafından çalınan ad lib modifiye bir gam takip eder. Viyola bölümü daha sonra ana temanın moderato bir yorumunu sunar ve bunu tekrarlayan solo viyolonsele devreder. Elgar favori bu melodisinin bu olduğunu söyler: "Eğer Malvern Tepeleri'nde bu melodiyi ıslıkla çalan birini duyarsanız, bilin ki o kişi benim". Yaylılar temayı üçüncü kez çalar ve ardından solo viyolonsel temayı fortissimo olarak değiştirir. Orkestra tekrar eder ve çello doğrudan lirik bir Mi majör orta bölüme geçmeden önce temayı son bir kez daha sunar.

Bu serim ilk bölümün benzer bir tekrarına yol açar. Bu bölümde solo çellodaki fortissimo modifiye tema yer almaz. Daha yavaş olan ilk bölüm doğrudan ikinci bölüme geçer.

İkinci bölüm viyolonselde pizzicato akorları ile hızlı bir kreşendo ile başlar. Solo viyolonsel daha sonra Allegro molto bölümünün ana motifi olacak şeyi çalar. Pizzicato akorları bunu takip eder. Kısa bir kadans çalınır, ardından on altılık nota motifi ve akorlar gelir. Bir ritardando, doğrudan sonuna kadar devam eden şerzo benzeri bir bölüme yol açar.

Yavaş üçüncü bölüm lirik bir melodi ile başlar ve biter ve bir tema tüm bölüm boyunca devam eder.

Bölümün kapanışı doğrudan finale bağlanır (yine duraklama olmadan). Dördüncü bölüm başka bir hızlı kreşendo ile başlar ve fortissimo ile biter. Solo viyolonsel başka bir resitatif ve kadans ile devam eder. Bölümün ana teması asil ve görkemlidir, ancak alt tonları ve birçok anahtar değişikliği vardır. Bölümün sonuna doğru tempo, yeni bir dizi temanın ortaya çıktığı più lento bölümüne doğru yavaşlar. Tempo daha da yavaşlayarak üçüncü bölümün temposuna ulaşır ve bu bölümdeki tema yeniden girer. Bu tempo durgunlaşana ve orkestra bir akor tutana kadar yavaşlamaya devam eder. Ardından, Edward Elgar'ın Op.85 Mi minör Viyolonsel Konçertosu'nun en sonunda, birinci bölümün resitatifi tekrar çalınır. Bu, dördüncü bölümün ana temasının yeniden seslendirilmesine yol açar ve parçayı kapatan son üç akora kadar gerilim artar.

İlginizi çekecek, öneririm:
Antonin Dvorak, Viyolonsel Konçertosu Op. 104 Si Minor