Liszt ve Paganini gibi besteci-yorumcu geleneğini sürdüren Sergey Rahmaninov hem orkestra şefi, hem de virtüöz bir piyanist olarak ün kazanmış ve piyano alanındaki başarısını hepsi de minör tonda, kolay anlaşılan ve melankolik yapıdaki dört piyano konçertosuyla perçinlemiştir.

Müzikseverler onun en çok tanınan 2. Piyano Konçertosu'nu bir doktora, bunalım geçiren besteciyi dört ay tedavi eden, psikolog ve amatör müzikçi Dr. Nikolai Dahl'a borçludur. Rahmaninov 1895'te yazdığı 1. Senfoni'sinin umduğu başarıyı kazanamamasından dolayı başka bir şey besteleyemez hale düşmüş, içine kapanmıştı. Ancak Dr. Dahi "Konçertoyu yazmaya başlayacaksınız, büyük bir kolaylıkla çalışacaksınız. Konçertonuz çok yüksek düzeyde olacak" gibi telkinlerle besteciyi ruhsal çöküntüden kurtarmıştı.

1900 yazında çalışmaya başlayan Rahmaninov, aynı yılın sonunda konçertonun ikinci ve üçüncü bölümlerini tamamlamış ve halk önünde seslendirmiştir. Eserin tamamını ilk kez 27 Ekim 1901'de Moskova Filarmoni'sinin konserinde Aleksander Siloti yönetimindeki orkestra eşliğinde çalan Rahmaninov, konçertosunu Dr. Dahl'a ithaf etmiştir.


Bölümler

Eser üç bölümden oluşur:

I. Moderato
II. Adagio sostenuto
III. Allegro scherzando


İlk yorumunda kazanılan başarısı bugün de süren ve bestecinin en çok çalınan konçertosu olan Do minör Piyano Konçertosu'nun ilk bölümü alışılmamış bir şekilde, solo çalgının akorlarıyla başlar. Beethoven'in dördüncü ve Saint-Saens'ın ikinci piyano konçertolarında olduğu gibi, Rahmaninov da orkestral bir girişten kaçınmıştır. 4/4'lük ölçüde ve orta hızdaki (Moderato) tempoda piyanonun gittikçe yükselen etkili sekiz akorundan sonra, yine solo çalgının arpejleri eşliğinde orkestra tutkulu biçimde ana temayı sunar.

Orkestranın kısa geçişi, piyanonun Mi bemol tondaki hüzünlü ve lirik ikinci temayı sakin şekilde sunmasına olanak sağlar. Geliştirim (developpement) bölmesi de piyaniste teknik yeteneğini gösterme olanağı veren çeşitli doruk noktalarıyla, kreşendolarla işlendikten sonra ana tema parlak bir marşa (alla Marcia) dönüşür.

4/4'lük ölçüde, tutumlu ağırlıktaki (Adagio sostenuto) tempoda başlayan 2. Bölüm bestecinin en duygulu ve en güzel ağır bölümlerinden biridir. Do minör tondaki ilk dört mezür, Mi Majöre geçişi sağlar. Eşliğe hazırlanan piyanonun beşinci mezürde noktürnü andıran girişiyle birlikte önce flüt, sonra klarnet hüzünlü ana temayı sunar; buna piyano da katılır. Piyanonun kadans stilinde çalışı, çalgıların kontrastını daha da vurgular. Tema coda'da yeni bir biçimde piyano, yaylılar ve tahta üfleme çalgılarda tekrar duyurulur.

Çabuk ve şakacı (Allegro scherzando) tempoda ve 4/4'lük ölçüde başlayan 3. Bölümde tekrar asıl tonalite olan Do minöre dönülür; ana temanın ritmini belirleyen ve 12 mezür süren orkestra girişinden sonra, piyanonun parlak açış kadansıyla ateşli bir dansa benzeyen ana tema sunulur.

İkinci temayı önce obua ve viyolalar duyurur; piyano bunu daha geniş ve tutkulu biçimde tekrarlar. Daha sonra ana tema fugato şeklinde belirir. Piyano ve orkestranın bunu izleyen görkemli ve zafer dolu (Maestoso) tuttisi ile Do Majör tonda ikinci tema sergilenir. Konçerto, enerjik ve gösterişli şekilde, Rahmaninov'a pek uymayan bir biçimde sona erer.

İlginizi çekecek, öneririm:
Franz Liszt, Piyano Konçertosu No. 1 S. 124 Mi bemol Majör